Γιάννης Πανούσης: Ας είμαστε ειλικρινείς

Το κοινωνικό σώμα στην Ελλάδα δέχτηκε βία και τώρα παράγει βία χωρίς αίσθηση κακού, ενοχής ή εγκληματικής ευθύνης. Όλοι κινούνται στα άκρα και του (δικού τους) φόβου και της (δικής τους) απειλής κατά των άλλων...

Η εγκλωβισμένη γενιά της Μεταπολίτευσης (αφενός λόγω της ανομίας κι αφετέρου λόγω του Μνημονίου) είναι ταυτόχρονα φοβική και βίαιη, φοβισμένη και εχθρική erga omnes.

Οι διανοούμενοι κάτι μηρυκάζουν περί πολυπολιτισμικότητας και σύγκρουσης πολιτισμών. Οι πανεπιστημιακοί/ακαδημαϊκοί κρύβονται πίσω από την ουδετερότητα της επιστημονικής προσέγγισης. Τα κόμματα ενδιαφέρονται κυρίως για την ψηφοθηρική εκμετάλλευση της ανασφάλειας και του φόβου που γεννάει κάθε μορφή βίας. Οι επαγγελματίες πολιτικοί επιχειρηματολογούν με κοινοτοπίες, ευχάριστες στ’ αυτιά των νεοελλήνων.

Ο Έλληνας μαζί με τη δουλειά και τα όνειρά του έχει χάσει και την αυτογνωσία του ή έστω τη μέχρι πρόσφατα ψευδή αυτο-εικόνα του. Ζούμε όχι μόνο σε πλήρη αβεβαιότητα, αλλά και σε απόλυτη σύγχυση εννοιών και συναισθημάτων.

Έχουμε φτιάξει ένα άλλο «μοντέλο ζωής» στο μυαλό μας, έχουμε κρατήσει μια θέση εκδίκησης για ό,τι/όποιον δεν μας αρέσει και δεν μας μοιάζει, δεν μας ενδιαφέρει η δικαιοσύνη γιατί προτιμάμε τον νόμο του ­Λιντς (εδώ και τώρα), δεν έχουμε εμπιστοσύνη ούτε στους θεσμούς ούτε στον πλαϊνό μας, «αργοσβήνουμε μόνοι, αβοήθητοι και πεπλανημένοι».

Ο χρόνος τρέχει με σύγχρονους επιταχυντές της ύλης σε όλο τον κόσμο, εκτός από την Ελλάδα όπου το ρολόι κινείται αργά και βασανιστικά από το 1830 στο 1944, από εκεί στο 1974, για να σκουριάσει και να ακινητοποιηθεί στο 2010.

Ούτε η πολιτική συγκινεί την κοινωνία, ούτε η κοινωνία επιστρέφει στην ιδεολογία, ούτε οι ιδεολόγοι σχεδιάζουν το μέλλον, ούτε το μέλλον αφήνει περιθώρια για αυτόματη εθνική επιβίωση.

Όλοι αισθάνονται αναλώσιμοι σ’ ένα παιχνίδι όπου ακόμα και οι σκληροί παίκτες αγνοούν τους πλήρεις κανόνες και δεν εμπιστεύονται τον διαιτητή.

Η τυραννία του φόβου για το κακό που έρχεται, η αδυναμία κατανόησης και αποδοχής των ατομικών και συλλογικών λαθών και παθών, το παράλογο που αρνείται τον ρεαλισμό, η περί την ποιότητα της Δημοκρατίας μας περίσκεψη μοιάζει να μην αφορά ούτε τους πολιτικούς ούτε τους πολίτες. Αισθάνονται και οι μεν και οι δε ότι έχουν μπει (οριστικά;) στο περιθώριο της πολιτικής, έχουν διαβεί την πύλη της λήθης της Ιστορίας.

Ανούσιες συνωμοσιολογίες ενός λαού που πίστευε ότι ήταν περιούσιος μέχρι που τελείωσαν τα «θαύματα» της Μεταπολίτευσης και τα κόλπα των θαυματουργών, κυρίως των εκπροσώπων του «εκσυγχρονιστικού» ήθους (!), και που τώρα αναζητεί εναγωνίως καταφύγιο σε αντιδυτικές κραυγές και κλειστοφοβικές αντιλήψεις.

Ούτε πολυπολιτισμικοί, ούτε μονοπολιτισμικοί, ούτε απολιτισμικοί. Μόνο στερεότυπα και προκαταλήψεις και για μας και για τους «άλλους».

Ό,τι και να λέμε, οι ξένοι σέβονται περισσότερο την ιστορία μας από εμάς τους ίδιους. Αυτογνωσία μηδέν. Οι ευχές μας ως πραγματικότητα.

Ζήσαμε 40 μεταπολιτευτικά χρόνια με το ελληνικό όνειρο (greek dream) του «Δεν σχεδιάζω τίποτα, δεν σέβομαι κανέναν, άρα υπάρχω». Να δούμε πώς θα αντέξουμε τώρα τον ελληνικό εφιάλτη «Δεν με πιστεύει κανείς, δεν εμπιστεύομαι τον εαυτό μου, άρα δεν υπάρχω».

Ορισμένοι προτείνουν λύσεις παλιομοδίτικες prêt à porter.

• Η ώρα των πολιτικών.
• Η ώρα των δικαστών.
• Η ώρα της συνταγματικής αναθεώρησης.
• Η ώρα της απλής αναλογικής.
• Η ώρα της κάθαρσης.

Τίποτα από όλα αυτά δεν πρόκειται να θεραπεύσει το ελληνικό Κακό, την παράκρουση της «αέναης αντίστασης», το ιδεολόγημα της διαρκούς αντιπαράθεσης στα όρια και στους κανόνες.

Η Δημοκρατία μας αργοπεθαίνει (με πληγές και τραύματα που της προξενούμε καθημερινά) γιατί τόσο οι θύτες όσο και τα θύματα, αλλά κυρίως οι «γιατροί», δεν πιστεύουν πλέον σ’ αυτήν ή δεν θέλουν να ζήσουν δημοκρατικά (στην ουσία υπογράφουμε μόνοι μας το συμβόλαιο θανάτου της Δημοκρατίας).

Από αυτόν τον εφιάλτη, στον οποίο χωρίς περίσκεψη μπήκαμε, δύσκολα θα βγούμε δίχως συγκρούσεις αρχαίας τραγωδίας.

Γιάννης Πανούσης

Βουλευτής ΔΗΜΑΡ

πρώην Πρύτανης ΔΠΘ