Συντρίμμια πολεμικού αεροσκάφους του Α' Παγκοσμίου στη Θάσο - Ποιος το πετούσε, πως έπεσε

Μια ομάδα Ελλήνων που ενδιαφέρονται για την αεροπορική ιστορία της χώρας, εντόπισαν τα συντρίμμια αεροπλάνου του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στη Θάσο!Στην ομάδα συμμετείχε και ο Κωνσταντίνος Λαγός, καθηγητής Αεροπορικής Ιστορίας, στη Σχολή Ικάρων,ο οποίος και περιγράφει πως έφθασαν στην σημαντική ανακάλυψη. Τι ήταν αυτό το αεροπλάνο και ποιος το πετούσε;

Διαβάστε τη συγκλονιστική ιστορία, όπως τη γράφει ο καθηγητής της Σχολής Ικάρων:

“Mε μερικούς φίλους μου που ενδιαφερόμαστε για την αεροπορική ιστορία μας -και έχουμε δημιουργήσει μία ομάδα που ερευνά διάφορες πτυχές της- βρήκαμε τα συντρίμμια ενός αεροπλάνου του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στη Θάσο. Πρόκειται για μοναδικό εύρημα στην Ελλάδα και εξαιρετικά σπάνιο διεθνώς. Αεροπλάνα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκονται συνέχεια, όχι όμως του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου….

Ως γνωστόν, ένα από τα μέτωπα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918) ήταν αυτό της Μακεδονίας, από το 1916 μέχρι και το 1918. Οι δυνάμεις της Αντάντ κατείχαν τη Θεσσαλονίκη και οι Γερμανοβούλγαροι την Ανατολική Μακεδονία (με τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες είχε συνταχθεί και η οθωμανική αυτοκρατορία). Τα νησιά του βορείου Αιγαίου ήταν υπό τον έλεγχο των Αγγλογάλλων και είχαν δημιουργήσει εκεί αεροναυτικές βάσεις. Στον Πρίνο της Θάσου, οι Άγγλοι είχαν μία βάση της ναυτικής αεροπορίας τους. Η εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο ξεκίνησε το 1916, με το κίνημα της Εθνικής Αμύνης της τριανδρίας Βενιζέλου-Δαγκλή-Κουντουριώτη, όταν έχουμε και τις πρώτες ελληνικές δυνάμεις να συμμετέχουν σε πολεμικές επιχειρήσεις στο πλευρό της Αντάντ εναντίον Βουλγάρων και Γερμανών στη Μακεδονία. Ανάμεσα στους πρώτους ήταν και Έλληνες αξιωματικοί της αεροπορίας ναυτικού (Ναυτικό Αεροπορικό Σώμα) που με επικεφαλής τον Αριστείδη Μωραϊτίνη ξεκίνησαν αεροπορικές επιχειρήσεις μαζί με τους Άγγλους από τη Θάσο. Πιο κάτω σου έχω λίγα ακόμη στοιχεία για τη δημιουργία του αεροδρομίου της Θάσου και για τη δράση των Ελλήνων αεροπόρων εκεί.

Η εμπλοκή της ομάδας μου με τη Θάσο ξεκίνησε μετά από την απόφαση του τοπικού Δήμου στο τέλος του 2011 να τιμήσει τους πεσόντες Έλληνες αεροπόρους που επιχειρούσαν από τον Πρίνο κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ( ήταν γύρω στα δέκα άτομα, ανάμεσά τους και ο Δημήτριος Αργυρόπουλος, ο πρώτος Έλληνας αεροπόρος που σκοτώθηκε στη διάρκεια πολεμικής επιχείρησης, καθώς και ο Σπύρος Χάμπας, τον τάφο του οποίου βρήκα πρόπερσι στην Τουρκία). Στον Πρίνο υπάρχει ήδη ένα μνημείο γι’ αυτούς από το 1957 (του Πολεμικό Ναυτικό -τότε Βασιλικού Ναυτικού) και ο Δήμος Θάσου αποφάσισε να αναγείρει ένα πιο επιβλητικό και σε καλύτερο σημείο στο λιμάνι του Πρίνου. Στο πλαίσιο αυτό, οι άνθρωποι του Δήμου μας προσκάλεσαν στη Θάσο για να τους συμβουλέψουμε σχετικά με τη θέση του νέου μνημείου (το οποίο προγραμματίζεται να εγκαινιαστεί φέτος τον Ιούνιο) και για να τους δώσουμε κάποια ιστορικά στοιχεία όσον αφορά το αεροδρόμιο και τους πεσόντες Έλληνες αεροπόρους.

Εκεί λοιπόν ακούσαμε από γέροντες κατοίκους του Πρίνου ιστορίες για δύο αεροπλάνα που κατέπεσαν στη θάλασσα και ένα στην κορυφή ενός βουνού κοντά στο αεροδρόμιο του Πρίνου. Οι παππούδες επέμεναν ότι το αεροπλάνο κατέπεσε στο βουνό το 1917 (παρεμπιπτόντως, το αεροδρόμιο στη Θάσο έκλεισε στις αρχές του 1919, και από τότε το νησί δεν έχει αεροδρόμιο, άρα και η κοινή λογική λέει ότι το αεροπλάνο ήταν του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αφού στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν υπήρξε ούτε μία αεροπορική επιχείρηση στη Θάσο). Τα αεροπλάνα στη θάλασσα δεν μπορούσαμε φυσικά να τα δούμε, αλλά αυτό στο βουνό ήταν άλλη ιστορία. Και εφ’ όσον το βουνό δεν πήγαινε σε μας, πήγαμε εμείς στο βουνό. Εκεί επιβεβαιώσαμε ότι η φήμη περί της πτώσης του αεροπλάνου το 1917 ήταν αληθινή.

Το υλικό κατασκευής των αεροπλάνων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν κυρίως το ξύλο, άλλα είχαν και αρκετά μεταλλικά τμήματα στην άτρακτό τους. Αυτά ήταν τα κομμάτια που βρήκαμε από το αεροπλάνο. Τα ξύλινα κομμάτια του δεν υπάρχουν καθώς αυτά έχουν αποσυντεθεί, αλλά επίσης εκεί που κατέπεσε το αεροπλάνο, σημειώθηκαν μεγάλες δασικές πυρκαγιές στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, με αποτέλεσμα ότι ξύλινο τμήμα είχε διασωθεί να καεί τότε. Η ομάδα μου τράβηξε φωτογραφίες από τα συντρίμμια, αλλά δεν πήρε τίποτα. Έτσι οι ειδικοί που θα πραγματοποιήσουν μελλοντικά επιτόπια έρευνα θα έχουν πλήρη εικόνα των συντριμμιών. Πολλά κομμάτια του αεροπλάνου είναι θαμμένα και φωτογραφίσαμε μόνο όσα είδαμε στην επιφάνεια.

Από τα κομμάτια που διακρίνονται, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για αγγλικό αεροπλάνο και ότι κατέπεσε στο βουνό στη διάρκεια απόπειρας του χειριστή του να πάρει πορεία για να προσγειωθεί στο αεροδρόμιο. Είναι πολύ πιθανό να επέστρεφε από αποστολή στην Ανατολική Μακεδονία εναντίον των γερμανοβούλγαρων που βρίσκονταν εκεί –αυτό δείχνει και το σημείο που βρέθηκε. Θα είμαστε σίγουροι για τον τύπο του αεροπλάνου και την ταυτότητα του χειριστή μόνο όταν θα έχει ολοκληρωθεί η ανασκαφή των τμημάτων του. Έχουμε όμως ισχυρές ενδείξεις για τον τύπο του αεροπλάνου και για τον χειριστή του που αν επιβεβαιωθούν τότε είναι πολύ πιθανόν να βρεθούν μαζί με τα συντρίμμια και τα οστά του. Πρόκειται για έναν Καναδό πιλότο που το 1915 εντάχθηκε ως εθελοντής στη βρετανική ναυτική αεροπορία και παραμένει μέχρι σήμερα ο μόνος αγνοούμενος πιλότος που επιχειρούσε από τη Θάσο. Χάθηκε ενώ επέστρεφε μόνος του από αποστολή στην Ανατολική Μακεδονία το χειμώνα του 1917 και οι Άγγλοι εκτιμούν ότι το αεροπλάνο του ίσως κατέπεσε στη θάλασσα και ότι ο ίδιος πνίγηκε. Καταλαβαίνεις ότι αν επιβεβαιωθεί ότι το αεροπλάνο που βρήκαμε στο βουνό ανήκει στο συγκεκριμένο πιλότο, η είδηση θα ενδιαφέρει ιδιαίτερα τον Καναδά.

Η είδηση της ανεύρεσης των συντριμμιών του αεροπλάνου μεταδόθηκε για πρώτη φορά στις18-3-2012 στην εκπομπή «Με Αρετή και Τόλμη», αλλά χωρίς εικόνες. Ο κ. Γιώργος Μέρμηγκας που έκανε τη σχετική ανακοίνωση είναι ένας από τους φίλους μου που πήγαμε μαζί στη Θάσο. Ο άλλος είναι ο Αντισμήναρχος (Ι) κ. Παντελής Βατάκης, που αυτή την εποχή τυγχάνει να είναι υπεύθυνος για την έκδοση του περιοδικού «Αεροπορική Επιθεώρηση». Στην ομάδα επίσης ανήκουν και δύο Καβαλιώτες, ο Σμήναρχος (Ι) ε.α.κ. Παναγιώτης Γεωργιάδης, υπεύθυνος για τη διοργάνωση του Kavala Air Show που θα πραγματοποιηθεί φέτος, 22-24 Ιουνίου (και αυτό είναι κάτι που θα ενδιαφέρει τους αναγνώστες σου) και ο κ. Πασχάλης Παλαβούζης, καθηγητής πληροφορικής, ειδικός στην αεροπορική ιστορία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και κάτοχος πλούσιου κι ανέκδοτου υλικού που αφορά αυτό το θέμα. Στη Θάσο μέλη της ομάδας είναι η κ.Δέσποινα Πανταζή (σκηνοθέτιδα, κάτοχος του βραβείου Ιπεκτσί, και υπεύθυνη του Δήμου Θάσου για τα πολιτιστικά) και ο κ. Γιάννης Δούκας που είναι κάτοικος Πρίνου, ερασιτέχνης αεροπόρος και αυτός που κυρίως μας βοήθησε να βρούμε τα συντρίμμια του αεροπλάνου”.