Οι Αγριάνες ήταν θρακικά φύλα που κατοικούσαν στα άγονα και ορεινά μέρη της Ροδόπης επί χιλιάδες χρόνια. Ζούσαν σαν κτηνοτρόφοι ή μισθοφόροι πολεμιστές των Αθηναίων, Μακεδόνων και Ρωμαίων. Πήραν μέρος στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου με αρχηγό τον Λάγγαρο με 1.000 ιππείς ακοντιστές.
Μάλιστα ο Μέγας Αλέξανδρος θα του έδινε ως σύζυγο την αδελφή του αν δεν πέθαινε ο Λάγγαρος. Σήμερα οι Αγριάνες ζουν στα ορεινά της Ροδόπης (Έβρος, Ροδόπη, Ξάνθη και Βουλγαρία). Αυτοί λάτρευαν στα υπαίθρια ιερά τον Ήρωα Ιππέα, ο οποίος ήταν ο μυθικός βασιλιάς των Θρακών Ρήσσος.
Τα ιερά αυτά υπάρχουν σε κάθε προσβάσιμη κορυφή της Ροδόπης όπου έχουν εντοπισθεί μαρμάρινα πλακίδια με ανάγλυφη παράσταση του Θράκα Ιππέα, χάλκινα αγαλματίδια του ιδίου πάνω σε άλογα, όπως επίσης και οξυπύθμενοι αμφορίσκοι υγρών προσφορών στο Θεό. Τέτοια ιερά έχουν εντοπισθεί στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης και Νότιας Βουλγαρίας, όπου κατοικούσαν οι Αγριάνες.
Στα βυζαντινά χρόνια το όνομά τους από Αγριάνες έγινε Αχριάνες και η Ροδόπη ονομάστηκε Αχριδώ. Με την επικράτηση του χριστιανισμού στην Ροδόπη οι Ροδοπαίοι Θρακιώτες Αγριάνες τον 4ο αιώνα ασπάσθηκαν και αυτοί τον χριστιανισμό, χτίστηκαν τότε πολλές εκκλησίες, παρεκκλήσια και χριστιανικά μοναστήρια.
Από το 1344 και μετά αρχίζει ο σταδιακός εκβουλγαρισμός των Αγριάνων εξαιτίας της συνθήκης ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Βουλγάρους, με την οποία η Ροδόπη περιήλθε εντός των Βουλγαρικών συνόρων. Οπότε οι Θρακικοί πληθυσμοί της Βόρειας Ροδόπης που είχαν δεχθεί ήδη την χριστιανική θρησκεία, υιοθέτησαν αναγκαστικά την βουλγαρική γλώσσα. Από δε τις αρχές του 19ου αιώνα οι ορεσίβιοι κάτοικοι της Ροδόπης στην Ελλάδα και την Βουλγαρία είναι γνωστοί με το όνομα Πομάκοι.
Το 1363 ο Γαζή Εβρινός Έλληνας αλλαξοπιστήσας με εντολή του σουλτάνου Μουράτ Α' κατέλαβε την Κομοτηνή, την Ροδόπη και όλη την Θράκη.
Ακολούθως βλέπουμε τον σουλτάνο Σελήμ Α' ή Γιαβούς (σκληρός) γεννηθεί το 1470-1520 να δίνει εντολή να μετατραπούν σε τεμένη όλοι οι ναοί και να εξοντωθούν ή να εξισλαμιστούν οι χριστιανοί και να προχωρήσει η κατάργηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Δύο οράματα όμως τον αναγκάσανε να σταματήσει τις διώξεις των χριστιανών και να ανακαλέσει την εντολή του κάνοντας μάλιστα και δωρεές στην Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά στον Πόντο και Ιερά Μονή Ξηροποτάμου Αγίου Όρους.
Οι Αγριάνες Πομάκοι βλέπουμε ότι ήταν επί χίλια και πλέον έτη χριστιανοί μέχρι που έκανε την εμφάνισή του στο προσκήνιο ο αλβανικής καταγωγής Μεχμέτ Πασάς Κιοπρουλού. Γεννήθηκε το 1583 ήταν εγγονός Αλβανού ο οποίος είχε εγκατασταθεί στην πόλη Κιοπρού της Μ. Ασίας. Στην αρχή υπηρέτησε τον σουλτάνο ως μάγειρας αλλά αργότερα χάρη στην ευφυΐα του κατόρθωσε αφού πέρασε πολλά αξιώματα να γίνει μέγας βεζίρης.
Ήταν φανατικός διώκτης των χριστιανών και δεν ήθελε να υπάρχει τίποτα χριστιανικό εντός των ορίων της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Έτσι άρχισε τους μαζικούς και βίαιους εξισλαμισμούς των χριστιανών. Κατά την παράδοση των Βουλγάρων απείλησε τους Πομάκους της Νότιας Βουλγαρίας και της Ροδόπης, ότι αν δεν προσέρχονταν στο Ισλάμ θα τους εξόντωνε.
Το 1656 οι οθωμανικές δυνάμεις εισέβαλαν στην περιοχή όπου αφού συνέλαβαν τους προύχοντες των Πομάκων τους μετέφεραν στον τοπικό πασά στην Φιλιππούπολη. Εκεί ο μητροπολίτης Γαβριήλ (1636-1672) προσπάθησε να τους μεταπείσει. Αυτοί όμως μετά από τις απειλές για την ζωή τους, τα βασανιστήρια, τις στερήσεις, τις πιέσεις και την βία, αναγκάστηκαν από το 1656 - 1661 επί πέντε χρόνια ομαδικά οι προύχοντες των πομάκικων χωριών μαζί με τους χριστιανούς ιερείς να οδηγούνται στο παλιό τζαμί της Φιλιππούπολης όπου και έκαναν περιτομή.
Όταν δε οι προύχοντες επέστρεψαν στα μέρη τους αφού μάλιστα είχαν κατηχηθεί κιόλας στην μουσουλμανική θρησκεία έφεραν μαζί τους και ιεροδιδασκάλους της νέας θρησκείας οπότε διαδόθηκε και επιβλήθηκε η νέα θρησκεία στους Πομάκους κατοίκους της Ροδόπης. Μετά από αυτό έγινε η μεγαλύτερη καταστροφή των χριστιανικών ιερών. Τότε με εντολή του Μεχμέτ Κιοπρουλού καταστράφηκαν 218 εκκλησίες, 336 παρεκκλήσια και τα μοναστήρια της περιοχής της Ροδόπης. Τα ερείπια της καταστροφής όπως και του Παπικίου Όρους παραμένουν έως και σήμερα σε πολλά μέρη. Έτσι βλέπουμε το σχέδιο τον Μεχμέτ Κιοπρουλού να πετυχαίνει και οι Αγριάνες - Πομάκοι, σιγά - σιγά να χάνουν την ταυτότητά τους. Το γεγονός αυτό έχει μείνει ως ανάμνηση στις κοινότητες των Πομάκων.
Ο εξισλαμισμός αυτών δεν έγινε πάντοτε οικειοθελώς. Πολλοί Πομάκοι προτίμησαν να πεθάνουν παρά να εξισλαμιστούν πηδώντας σε κάποιο βάραθρο. Σημεία θυσίας των Πομάκων αναφέρονται σε πολλούς οικισμούς όπως το Γκούλεμ Κάμεν της Γλαύκης, το Μόμτσι Κάμεν στο Ωραίο, η περιοχή Μαρίνα στην Αιώα, το Τσέρβεν Κάμεν στην Μάνταινα, στην Πάχνη, στην Κοτάνη, όπως και στην Βουλγαρία στην περιοχή Μομίν Κάμεν στο Ζλάτογκραντ και Νεβιάστα στο Σμόλιαν και στην Σιρόκα Λάκα.
Ο Μεχμέτ Κιουπρουλού εφάρμοσε τους ίδιους σκληρούς διωγμούς και κατά των Χριστιανών Ποντίων και Λαζών του Εύξεινου Πόντου που αλλαξοπιστήσανε με την βία κρατώντας ορισμένοι την γλώσσα τους, ενώ άλλοι απωλέσανε και γλώσσα και θρησκεία. Από εκεί δε, κατάγονται και οι πρόγονοι του Ρετζέπ Ερντογάν από το χωριό Ποταμία Ριζούντας του Εύξεινου Πόντου.
Ερευνα - επιμέλεια: Παράσχος Ανδρούτσος
Δημοσίευση σχολίου
Καλοδεχούμενα όλα τα σχόλια, επώνυμα και ανώνυμα. Πάντα όμως με σεβασμό στους άλλους αναγνώστες και στους νόμους. Ευχαριστούμε!