Χρήστος Κίσσας: Σε περιπτώσεις πολέμων δεν διακόπτονται εντελώς οι συναλλαγές

Περί SWIFT.

1. Η απόφαση που ελήφθη είναι να αποκλειστούν *ορισμένες* ρωσικές τράπεζες από το SWIFT - η έμφαση στη λέξη "ορισμένες". Που σημαίνει ότι οι υπόλοιπες δεν θα αποκλειστούν και κατά συνέπεια οι σημαντικές πληρωμές, όπως αυτές του φυσικού αερίου, θα διεξάγονται κανονικά. Πολύ ενοχλητικό γι αυτές που θα αποκλειστούν αλλά όχι τόσο σοβαρό όσο ακούγεται συνολικά για τις πληρωμές.

2. Το SWIFT είναι ένα αυτοματοποιημένο σύστημα ασφαλούς ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ τραπεζών με κεντροποιημένο clearing. Όσοι είναι κάποιας ηλικίας θα θυμούνται ότι στις αρχές του (και για πολλά χρόνια αργότερα) όταν έκανες ένα έμβασμα, συμπλήρωνες μια φόρμα στην οποία έλεγες αν ήθελες να γίνει μέσω SWIFT (που ήταν πιο γρήγορο, αλλά με κάποια επιπλέον επιβάρυνση) ή αν επιθυμούσες να γίνει με τον κλασικό τρόπο, δηλαδή με αποστολή κλειδαριθμημένου μηνύματος μεταξύ των δυο τραπεζών. Στην πράξη, οι δύο τράπεζες που συναλλάσσονταν είχαν ανταλλάξει μεταξύ τους κλειδάριθμους, (θυμάμαι κάτι σελίδες με αριθμούς που μου είχε δείξει τότε ο πατέρας μου), όπου σε κάθε έμβασμα τσεκάριζαν έναν-έναν τους αριθμούς που χρησιμοποιούσαν με χρονολογική σειρά. Φυσικά πρόκειται για ένα βραδύ χειροκίνητο σύστημα, (αν και σήμερα θα μπορούσε να αυτοματοποιηθεί), που δεν ταιριάζει στη σύγχρονη εποχή, αλλά σε ώρα ανάγκης θα μπορούσε να ξαναστηθεί και να γίνονται μέσω αυτού οι πληρωμές χωρίς SWIFT.

3. Εκτός από την απευθείας συναλλαγή μεταξύ τραπεζών, υπάρχουν (ή υπήρχαν) και οι λεγόμενοι “ανταποκριτές”. Δηλαδή κάθε τράπεζα χρησιμοποιούσε σε κάθε ξένη χώρα (για κάθε νόμισμα) μια άλλη τράπεζα η οποία διενεργούσε τις συναλλαγές για λογαριασμό της. Όταν πχ. ένας πελάτης της Εμπορικής στην Αθήνα ήθελε να στείλει μάρκα σε πελάτη μιας γερμανικής τράπεζας στο Ανόβερο, η Εμπορική έστελνε εντολή στην Dresdner Bank που ήταν ο ανταποκριτής της στη Φρανκφούρτη να εκτελέσει τη συναλλαγή για λογαριασμό της. Εννοείται ότι τράπεζα-εντολέας και ανταποκρίτρια είχαν συμφωνήσει και εγκρίνει μεταξύ τους συγκεκριμένες πιστωτικές γραμμές. Πεπαλαιωμένο σύστημα κι αυτό αλλά σε ώρα ανάγκης μια χαρά δουλεύει. Το πρόβλημα είναι το clearing, ειδικά αν πρόκειται για δολάρια ή ευρώ, όπου η συναλλαγή μπορεί να μπλοκαριστεί από τις κεντρικές τράπεζες. Αλλά υπάρχουν κι άλλα νομίσματα γι αυτές τις περιπτώσεις.

4. Ιστορικά, έχει σημασία να γνωρίζουμε ότι σε άλλες περιπτώσεις πολέμων και μεγάλων αντιπαραθέσεων δεν διακόπηκαν ποτέ εντελώς οι πληρωμές. Στο Β’ παγκόσμιο πόλεμο λχ., η Γερμανία δεν αποκόπηκε ποτέ εντελώς από τις διεθνείς συναλλαγές. Καθ΄ όλη τη διάρκεια του πολέμου, η Reichsbank εκτελούσε κανονικά τις πληρωμές της, συνήθως σε πορτογαλικά εσκούδος, με τα οποία πλήρωνε τις εισαγωγές πετρελαίου από τη Λατινική Αμερική. Οι συναλλαγές εκτελούνταν μέσω της “μυστηριώδους” Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, που εδρεύει στη Βασιλεία της Ελβετίας και παίζει τον ρόλο του τραπεζίτη των κεντρικών τραπεζών, έχοντας μάλιστα την εποχή εκείνη (1943-44) Αμερικανό γενικό διευθυντή. (Γενικά υπάρχουν πολλά υποσυστήματα εξουσίας στον κόσμο).